Monitoring jezior

Szanowni Państwo,

Rozpoczął się kolejny etap badań monitoringowych jezior, stąd na wielu jeziorach w Polsce pojawiły nasze ekipy.

Badania te są  częścią projektu  „Monitoring ichtiofauny jeziornej w latach 2019-2021 na potrzeby oceny stanu lub potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych”  i realizowane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na zamówienie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie.

Badania i ocena jakości wód powierzchniowych w ramach PMŚ wynika z art. 349 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2018 r. poz. 2268, z późn. zm.) zwanej dalej ustawą - Prawo wodne, przy czym zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych (w tym ichtiofauny) należą do kompetencji właściwego organu Inspekcji Ochrony Środowiska. Monitoring oraz działania naprawcze realizowane są zgodnie z sześcioletnim cyklem gospodarowania wodami, wynikającym z przepisów prawa krajowego, transponujących wymagania dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. WE L 327 z 22.12.2000, str. 1-73, Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdział 15, tom 5, str. 275-346) zwanej Ramową Dyrektywą Wodną.

Zakres i sposób badań oraz kryteria oceny stanu wód określają rozporządzenia do ustawy – Prawo wodne:

  • rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 9 października 2019 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i jednolitych części wód podziemnych (Dz. U. poz. 2147);
  • rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 11 października 2019 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oraz sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych, a także środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. poz. 2149);

W ramach podsystemu monitoringu jakości wód powierzchniowych - wody śródlądowe, wody przejściowe i przybrzeżne, realizowane są następujące zadania:

  • badania i ocena stanu rzek, w tym zbiorników zaporowych,
  • badania i ocena stanu jezior,
  • badania i ocena jakości osadów dennych w rzekach i jeziorach,
  • badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych,
  • badania elementów hydromorfologicznych dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych,
  • wdrażanie wymagań znowelizowanej dyrektywy 2008/105/WE w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej.

Wszystkie kraje UE zostały zobowiązane do poprawy stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych, gdy nie osiągają one co najmniej stanu dobrego. W przypadku jezior i oceny stanu prowadzonego na podstawie ichtiofauny, jeżeli to stan ichtiofauny będzie elementem decydującym o nieuzyskaniu oceny dobrej, będą musiały być przeprowadzone czynności naprawcze w celu poprawy stanu ichtiofauny, tj. zarybienia, odłowy regulacyjne i odchwaszczające, zakazy połowu, wymiary i okresy ochronne itp.

W Polsce jest obecnie 1038 jezior objętych monitoringiem wynikającym z wymienionych wyżej przepisów, których stan / potencjał ekologiczny będzie określany w co najmniej sześcioletnich cyklach (22 jeziora reperowe badane są co 3 lata). Dotyczy to także oceny na podstawie stanu ichtiofauny.

Bezpośrednim celem projektu jest wykonanie monitoringu ichtiofauny jeziornej na potrzeby wykonania oceny stanu lub potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych, a także wsparcie merytoryczne na potrzeby opracowywania przez GIOŚ zintegrowanej bazy danych monitoringu wód powierzchniowych. Umożliwi to dostarczenie informacji o stanie ichtiofauny, jako jednego z biologicznych elementów jakości wód, na potrzeby krajowe i międzynarodowe, w zakres których wchodzi ocena spełniania celów środowiskowych jednolitych części wód, raportowanie dla  instytucji krajowych i europejskich (Europejska Agencja Środowiska, Komisja Europejska), jak również międzynarodowych instytucji regionalnych (m.in. Komisja Helsińska lub Komisja Odrzańska) i innych instytucji działających w ramach Wspólnej Strategii Wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej (np. Joint Research Centre i grupy ECOSTAT).

W latach 2019-2021 badaniami ichtiofauny jeziornej będzie objętych do 532 jezior, których powierzchnia jednostkowa przekracza 50 ha. Do przeprowadzenia oceny stanu lub potencjału ekologicznego jezior wykorzystana będzie metoda LFI-CEN (LFI-EN) lub zamiennie metoda LFI+, w jeziorach w których prowadzone są systematycznie komercyjne odłowy rybackie (odłowy gospodarcze). W metodzie LFI-CEN (LFI-EN) dane na temat ichtiofauny będą zbierane za pomocą odłowów zestawami sieci nordyckich zgodnie z normą EN 14757. Natomiast w metodzie LFI+ wykorzystane będą zebrane dane z odłowów gospodarczych z okresu co najmniej ostatnich 10 lat.

Wyłączne prawa do wszystkich wyników badań uzyskanych w trakcie realizacji niniejszego projektu posiada GIOŚ w Warszawie. Dlatego o ich udostępnienie należy się zwracać bezpośrednio do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w Warszawie. Więcej informacji, a także część raportów z dotychczasowych badań GIOŚ publikuje na swojej stronie: http://www.gios.gov.pl/pl/stan-srodowiska/monitoring-wod